Mówi się, że jedynym stałym elementem w życiu człowieka jest zmiana. Nieustannie się rozwijamy, ciągle doświadczamy kolejnych, nowych dla nas przeżyć. Chcemy dążyć do bycia coraz lepszymi ludźmi – dla samych siebie i dla swoich bliskich. A dla każdego to bycie lepszym ma zupełnie inną definicję.
Zmiana to również stały i jeden z najistotniejszych elementów w psychoterapii. Dzięki psychoterapii i procesom zachodzącym podczas pracy z terapeutą możemy osiągnąć znaczną poprawę naszego dobrostanu psychicznego, a co za tym idzie – poprawę jakości życia. Modyfikacje w sposobie myślenia i w konkretnych zachowaniach przynoszą efekty w postaci stopniowej transformacji postrzegania siebie samych i otoczenia. A o to właśnie chodzi w terapii. Aby przynieść efekty w postaci zmian “szytych na miarę”.
Jak praca ze specjalistą i swoista relacja terapeutyczna oddziałują na proces zmiany? Czym właściwie jest zmiana w psychoterapii i jak przebiega? Dziś odpowiemy na te pytania i rozjaśnimy temat zmiany w psychoterapii.
Czym jest relacja terapeutyczna?
Relacja terapeutyczna to specyficzna, jeśli chodzi o charakter, więź, która łączy terapeutę z klientem. To kontakt kluczowy dla skuteczności procesu terapeutycznego i pracy nad problemami pacjenta.
Prawidłowo zbudowana relacja tego typu jest podstawą, która prowadzi m.in. do:
- budowania u pacjenta większej samoświadomości, wzmacniania samoakceptacji
- zapoczątkowania wdrażania zmian w postrzeganiu siebie i innych przez osobę korzystającą z pomocy terapeuty
- stopniowego przełamywania schematów myślowych i emocjonalnych
- zwiększania zdolności do regulacji emocji i radzenia sobie ze stresem
- nabycia zdolności do budowania zdrowych więzi
- rozwijania umiejętności konstruktywnego rozwiązywania problemów
- wzmocnienia poczucia sprawczości i kontroli nad własnym życiem.
Czym jest zmiana w psychoterapii?
Zmiana w procesie terapeutycznym to nic jednorazowego. To proces, w którym stopniowo i w indywidualnym dla każdego pacjenta tempie następuje ewolucja myśli, emocji i zachowań. Kierunek zmian ma prowadzić finalnie do poprawy jakości życia osoby korzystającej z terapii. Niekiedy chodzi o jedną, konkretną sferę, ale zmiana może dotyczyć także wieloetapowych zmian.
Zmiana w terapii to nie wydarzenie, a rozwój. Wymaga poświęcenia, pracy, refleksji, zaangażowania z psychoterapię i relację terapeutyczną oraz gotowości i otwartej głowy. Tak, aby oderwać się od dotychczasowych schematów i porzucić utrwalone mechanizmy.
Niezwykle ważną rolę w tym procesie odgrywa terapeuta, który ma pełnić funkcję towarzysza procesu, ma wspierać i nakierowywać na dostrzeganie pewnych zależności.
Jako osoba bezstronna, która dysponuje odpowiednią wiedzą, doświadczeniem i operuje technikami i metodami pozwalającymi na skuteczną pracę dającą efekty satysfakcjonujące dla pacjenta.
Zmiana to zatem proces linearny. Który nie ma określonej struktury i jest uzależniony od wielu czynników. Od osobowości pacjenta, poprzez umiejętności spojrzenia na swoje doświadczenia czy problemy w odpowiedni, nakierowany na zmiany sposób, aż po żywą chęć osiągnięcia lepszej jakości życia.
Zmiana w psychoterapii – najważniejsze
- Proces, a nie jednorazowe wydarzenie – zachodzi stopniowo, wymaga czasu, refleksji i zaangażowania ze strony pacjenta i terapeuty.
- Świadomość swoich mechanizmów – podstawą jest zrozumienie swoich schematów myślenia, emocji i reakcji w codziennych sytuacjach.
- Budowanie nowych strategii radzenia sobie – psychoterapia pomaga w kształtowaniu bardziej adaptacyjnych sposobów reagowania, przede wszystkim na swoje emocje.
- Istotna rola terapeuty i relacji terapeutycznej – terapeuta pełni funkcję przewodnika, wspierając pacjenta na przestrzeni procesu terapeutycznego i wdrażania zmian.
- Nie jest procesem linearnym – mogą pojawiać się chwile zwątpienia, kroki w tył, próby “ucieczki” w dawne, pozornie bezpieczne (bo znajome) mechanizmy.
- Długofalowe efekty – nadrzędnym celem terapii jest głęboka, trwała zmiana, która prowadzi do bardziej świadomego i satysfakcjonującego życia.
Jak zachodzi zmiana w psychoterapii?
Etapy procesu terapeutycznego
Określiliśmy już zmianę jako proces. Każdy wymagający proces, który wiążę się z pracą (np. terapeutyczną), można podzielić na etapy.
Jakie są poszczególne etapy procesu terapeutycznego nakierowanego na zmiany?
1. Budowanie relacji terapeutycznej.
To stworzenie bezpiecznej przestrzeni i takiej atmosfery pomiędzy terapeutą a klientem, która sprzyja komfortowym rozmowom o trudnościach, pełnemu otworzeniu się na pracę, zaufaniu dzięki poczuciu akceptacji.
Psychoterapeuta ma za zadanie pomóc pacjentowi nazwać odczucia i emocje, zidentyfikować problemy, a wreszcie – zrozumieć ich genezę i wyodrębnić poszczególne przyczyny.
1. etap często jest tym, który można połączyć z uświadamianiem – np. tego, jak trudności, przez które przechodził klient w przeszłości, wpływają na jego teraźniejsze życie.
2. Właściwa praca terapeutyczna.
To nauka krok po kroku – nowych sposobów myślenia i działania, ale również prawidłowego określania emocji. Terapeuta używa w tym celu różnych technik terapeutycznych. Np. w terapii w nucie poznawczo-behawioralnym jedną z kluczowych technik jest identyfikacja i zmiana myśli automatycznych. W psychoterapii psychodynamicznej ważna jest natomiast analiza nieświadomych mechanizmów obronnych pacjenta.
To ten moment w procesie zmian, w którym osoba korzystająca z terapii może napotkać wyzwania – momenty wycofania czy oporu. Zadaniem terapeuty jest ich dostrzeganie i wskazywanie, tak aby zachęcać postawą pacjenta do dalszej pracy nad sobą i wdrażania zmian.
3. Utrwalenie zmian.
Czyli “usamodzielnianie się” pacjenta, który zaczyna stosować w codzienności wypracowane na sesjach terapeutycznych strategie i sposoby funkcjonowania związane ze zmianami. Spotkania zamykające proces terapeutyczny powinny koncentrować się na refleksji nad tym, co udało się osiągnąć i na przygotowaniu klienta do trudności, które może napotkać po zakończeniu terapii.
Ile trwa zmiana w psychoterapii? Czy można ją przyspieszyć?
Nie da się jasno określić widełek czasowych procesu zmiany w psychoterapii. Czas jest zróżnicowany i zależy od wielu czynników. Od indywidualnych predyspozycji danego pacjenta związanych z jego charakterem, od nasilenia problemów, z którymi się mierzy, ale również od wybranego nurtu terapeutycznego.
Niektóre nurty w psychoterapii są nastawione na pracę bliższą krótkoterminowej – trwają minimum kilka miesięcy, a inne, długoterminowe – mogą trwać nawet przez kilka lat (np. psychoanaliza).
Czy można przyspieszyć zmianę w psychoterapii? Jedynym sposobem na dynamiczną pracę terapeutyczną jest aktywne zaangażowanie pacjenta. A zaangażowanie to zarówno sumienne i regularne uczestnictwo w sesjach, jak i otwartość na naukę i pracę.
Wówczas tempo postępów jest coraz bardziej satysfakcjonujące, a osoba korzystająca z terapii pracuje nad sobą i wdrażaniem zmian również poza granicami gabinetu – podejmując działania na własną rękę, poza sesjami.
Czy każda psychoterapia prowadzi do zmiany?
Nie każda terapia prowadzi do zmiany. A skuteczność terapii zależy od wielu czynników, które przeplatają się między sobą, prowadząc do oczekiwanych rezultatów w postaci pozytywnych modyfikacji w codzienności lub wręcz przeciwnie – eliminując możliwości nastąpienia zmian.
Od jakich czynników zależy skuteczność psychoterapii?
- gotowość, otwartość i zaangażowanie pacjenta w proces terapeutyczny
- wybór odpowiednio przystosowanego do indywidualnych potrzeb nurtu psychoterapeutycznego
- zbyt duże oczekiwania klientów co do szybkości nastąpienia zmian
- wątpienie w skuteczność terapii we wczesnym stadium procesu terapeutycznego
- brak odpowiedniego wsparcia ze strony bliskich
- współistniejące, nieleczone zaburzenia psychiczne.
Potrzebujesz w swoim życiu zmiany? Chciałbyś, aby Twoja codzienność stała się bardziej jakościowa? A może komfortowa? Lub może chcesz zacząć nawiązywać bardziej wartościowe relacje?
Razem znajdziemy terapeutę, który pomoże Ci wdrożyć pozytywne zmiany!
