ADHD – Wyzwania i pomoc w codziennym życiu

„ADHD nie istnieje – to wymysł współczesnych lekarzy…”.
„Każdy się diagnozuje na ADHD, bo tak jest łatwiej tłumaczyć swoje zachowania…”.
Na szczęście podążający za rozwojem, świadomi i wyedukowani w kwestii zdrowia psychicznego ludzie już coraz rzadziej wypowiadają te słowa, nieprzychylne wobec cierpiących na ADHD.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, czyli w skrócie ADHD, jest zaburzeniem dotykającym zarówno dzieci, młodzież, jak i dorosłych. Trudności w koncentracji, nadmierna ruchliwość i problemy z kontrolą to jedne z jego najczęstszych objawów. ADHD u osób dorosłych charakteryzuje się ponadto trudnościami w utrzymywaniu relacji, w finalizowaniu planów czy nietolerancją na rutynę i nadmierną powtarzalność.

Czym jeszcze objawia się zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi?
Jak przebiega diagnoza ADHD?
Czym różni się ADHD u kobiet i u mężczyzn?
A wreszcie – jak sobie z nim radzić? Dziś damy Ci odpowiedzi!

Czy masz ADHD? Oto najczęstsze objawy ADHD

ADHD może objawiać się na każdym etapie życia, a objawy różnią się pomiędzy pokoleniami. U dzieci i młodzieży najmocniej widocznym i doskwierającym symptomem jest nadpobudliwość. Natomiast u dorosłych objawy dotyczą często codziennych sytuacji związanych z życiem prywatnym i zawodowym. Z emocjami, organizacją czy realizacją zadań. 

Pamiętaj – nie diagnozuj się sam. Diagnoza ADHD powinna być przeprowadzana wyłącznie w miejscach skupiających specjalistów z obszaru zdrowia psychicznego, czyli w gabinetach psychologicznych lub psychiatrycznych, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, klinikach neurologicznych lub ośrodkach zdrowia psychicznego. 

Jakie są najczęstsze objawy ADHD? Przygotowaliśmy dla Ciebie listę. 

Objawy ADHD u dzieci i młodzieży:

• zaburzenia koncentracji
  
  Dziecko bardzo szybko się rozprasza, zwłaszcza przy trudnych zadaniach? Nie potrafi dokończyć nawet krótkiego ćwiczenia lub skoncentrować się na typowym sprawdzianie w szkole? A może po 30 sekundach zapomina, jakie było polecenie wydane przez rodzica czy nauczyciela lub wciąż gubi swoje rzeczy?
  Zaburzenia uwagi i skupienia to jedne z najbardziej kluczowych symptomów ADHD u dzieci i młodzieży. 
  
  
• nadpobudliwość psychoruchowa
  
  Nieustanne wiercenie się niezależnie od pozycji, ruszanie nogami i rękami… Nadmierna gadatliwość obejmująca również przerywanie rozmówcom… Bardzo silna potrzeba ruchu, nawet pomimo zmęczenia czy senności… Niecierpliwość, która przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu… Nadpobudliwość ruchowa to kolejny spośród objawów ADHD, z którymi zmagają się dzieci cierpiące na to zaburzenie.
  
  
• problemy emocjonalne
  
  To podejmowanie (również tych ryzykownych) decyzji bez odpowiedniego zastanowienia. To gwałtowne zmiany nastroju, od radości do złości, od euforii do frustracji. To szybkie popadanie w konflikty z rówieśnikami. To również trudności w przestrzeganiu norm społecznych. Problemy emocjonalne, szczególnie te związane ze skrajnościami, to kolejne częste objawy ADHD u dzieci i nastolatków.

Objawy ADHD u dorosłych:

• trudności z koncentracją i organizacją w życiu prywatnym i zawodowym
  
  Kiedy rozpoczynasz wiele zadań, ale ciężko Ci je sfinalizować. Kiedy Twoje planowanie to zdecydowanie bardziej chaos niż poukładana lista “to do”. Kiedy odkładasz ważne lub trudne sprawy na później, co od czasu do czasu oznacza “nigdy”. Kiedy zapominasz o umówionym spotkaniu biznesowym, wizycie u dentysty, opłaceniu rachunków… To częste symptomy ADHD w dorosłości. Kiedy zauważasz je u siebie, bo stają się utrapieniem – warto zasięgnąć porady specjalisty.
  
  
• impulsywność, nadpobudliwość
  
  Jak można dostrzec je w codziennym życiu? Mogą ukazywać się np. jako szybkie zmiany zainteresowań, bez konsekwencji. To również gadatliwość, która wiąże się z przerywaniem czy kończeniem zdań za rozmówców. Ponadto – silna potrzeba nowych bodźców co chwilę, skłonności do impulsywnych decyzji (np. zakupowych), ale także brak cierpliwości do korków czy kolejek w sklepach.
  
  
• nieradzenie sobie w emocjami i problemy społeczne
  
  Szybko się frustrujesz lub irytujesz? Kontrola emocji to Twoja zmora, zwłaszcza w kontaktach z bliskimi? Często wpadasz w konflikty, również z tymi, na których Ci zależy? Zmieniasz pracę po jednym niepowodzeniu? Trudności organizacyjne sprawiają, że mniej lubisz siebie samego? To również mogą być objawy ADHD. Warto je zweryfikować, jeśli Twój komfort życia zostaje zaburzony. 

ADHD u kobiet a ADHD u mężczyzn – jakie są różnice?

Istnieje kilka różnic, które w wielu przypadkach z łatwością można zauważyć pomiędzy przebiegiem ADHD u kobiet a u mężczyzn. Na ogół kobiety odczuwają te wewnętrzne symptomy, z przeciążeniem emocjonalnym i częstą dekoncentracją na czele, zaś u mężczyzn na pierwszy plan wysuwają się impulsywność i ryzykowne zachowania. 

Kontrastować mogą również sposoby radzenia sobie z chaosem charakterystycznym dla tego zaburzenia. Kobiety na ogół wolą tłumić go wewnątrz, mierząc się z natłokiem obciążających myśli i odczuć. Mężczyźni natomiast bywają hiperaktywni fizycznie. 

Jeśli chodzi o życie zawodowe – u mężczyzn zespół nadpobudliwości psychoruchowej wiąże się często z impulsywnością oraz trudnościami w organizacji pracy. Kobiety zmagają się raczej z presją społeczną uwarunkowaną balansowaniem pomiędzy pracą a obowiązkami domowymi. A to prowadzi niekiedy do przeciążenia lub wypalenia zawodowego. 

W kwestii zaburzeń współwystępujących warto wspomnieć o uzależnieniach i zachowaniach antyspołecznych, przeciwnych normom w przypadku mężczyzn. Zaś u kobiet znacznie częściej współwystępują stany lękowe, depresja czy problemy z samooceną. 

Jak dorośli radzą sobie z ADHD? Mężczyźni w dużej mierze dzięki aktywności fizycznej, która pozwala im wyładować nadmierną dawkę energii. A kobiety? Niestety często ukrywając swoje trudności i popadając w perfekcjonizm w różnych obszarach życia. 

Jak diagnozuje się ADHD? 

Diagnoza ADHD to proces składający się z kilku etapów. Obejmuje wywiady, testy diagnostyczne i analizę funkcjonowania pacjenta w różnych obszarach życia.

Pośród testów diagnostycznych należy uwzględnić kwestionariusze i skale ADHD (które wypełnia dorosły pacjent lub rodzic diagnozowanego dziecka) i testy neuropsychologiczne, oceniające m.in. pamięć czy koncentrację.

Uwagę należy poświęcić także wykluczeniu innych przyczyn, które mogą pokrywać się częścią symptomów. Tu wyróżniamy: zaburzenia lękowe, depresję, epilepsję, problemy hormonalne (np. związane z tarczycą), problemy metaboliczne.

Dostałeś diagnozę ADHD? Co teraz? Jak sobie z nim radzić? 

Po pierwsze – akceptacja diagnozy. Przyjęcie swojej neuroatypowości i zaprzestanie postrzegania ADHD jako wady czy problemu nie do przejścia – to kluczowy etap do przejścia zaraz po diagnozie. ADHD ma wiele pozytywnych stron, dając m.in. zdolność do nieszablonowego myślenia czy kreatywność, która uzewnętrznia się wielowymiarowo. 

Warto się edukować. Wiedza na temat zaburzenia, z którym się zmagasz, podniesie poziom samoświadomości i pozwoli zrozumieć Ci mechanizmy kierujące Twoim myśleniem czy poszczególnymi zachowaniami. 

Następnie warto rozważyć pracę ze specjalistą. Zarówno psycholog specjalizujący się w ADHD czy wykwalifikowany psychoterapeuta może stać się Twoim nieocenionym towarzyszem w nauce “obsługi” ADHD. Dzięki pracy terapeutycznej zarządzanie emocjami czy kontrola zachowań mogą okazać prostsze niż myślisz! 

Jaki nurt psychoterapii jest najlepszy dla osób z ADHD? Często poleca się terapię poznawczo-behawioralną. Jednak pamiętaj, że najważniejsza w psychoterapii jest relacja i Twój komfort w obliczu pracy nad sobą.  

Każda historia ADHD jest zupełnie inna. Każdy pacjent inaczej się z tym zaburzeniem obchodzi i ma odmienne potrzeby. Najważniejsze jest to, aby wdrażać zmiany dopasowane do swojego stylu życia i charakteru, a również… aby dać sobie pomóc. Aby pozwolić na to zarówno rodzinie, przyjaciołom, jak i specjalistom, dzięki którym jakość Twojego życia będzie wzrastać z dnia na dzień!