Przemoc psychiczna w związku to rodzaj przemocy, który (w odróżnieniu od przemocy fizycznej) często pozostaje niezauważony. Zarówno przez osoby jej doświadczające, jak i przez ich otoczenie. Wśród skutków przemocy psychicznej w związkach do tych najbardziej typowych i najczęstszych zaliczamy obniżenie poczucia własnej wartości i długotrwałe konsekwencje emocjonalne.
Często zaczyna się dosyć delikatnie – od stosowania technik manipulacji, nadmiernej krytyki czy wprowadzania częściowej kontroli. Jednak te subtelniejsze sygnały mogą przerodzić się w całkowitą dominację, wywołując uczucie bezradności i izolacji u ofiary przemocy.
Rozpoznanie przemocy psychicznej sprawia liczne kłopoty. Wynika to z faktu, że oznaki tego rodzaju przemocy bywają często porównywane z codziennymi trudnościami w relacjach. Pierwszym krokiem do jej skutecznej identyfikacji jest świadomość niszczącego wpływu przemocy psychicznej na zdrowie psychiczne ofiary.
Jakie są dokładne objawy przemocy psychicznej w relacjach? Jak sobie z nią radzić na co dzień? I wreszcie – jakie kroki podjąć, aby wyjść z toksycznej relacji opartej na przemocy psychicznej?
Jakie są objawy przemocy psychicznej w związku?
Przemoc psychiczna w związku może objawiać się na różne sposoby, wielopłaszczyznowo. Poniżej znajdziesz listę standardowych objawów przemocy psychicznej. Oprawcy stosują je samodzielnie lub łącząc, w kombinacjach – zwykle zależnie od efektu, jaki chcą osiągnąć.
Manipulacja emocjonalna
Manipulacja ma miejsce wtedy, kiedy partner czy partnerka dąży “po trupach” do swojego celu wobec ofiary. Wykorzystuje wówczas najczęściej jej strach, uzależnienie emocjonalne lub uzależnienie od adrenaliny, a także poczucie winy.
Manipulacja emocjonalna ma wiele stopni nasilenia. Może obejmować zarówno te delikatniejsze kroki – od częstego wywoływania wrażenia, że druga strona stanowi problem, poprzez niesłuszne obwinianie partnera czy partnerki, jak i w pełni świadomy szantaż emocjonalny.
Kontrola i sterowanie
Przemoc psychiczna może objawiać się również poprzez sprawowanie kontroli nad partnerem czy partnerką i chęć nadzorowania jego lub jej działań. Kontrola przejawia się przez sprawdzanie SMS-ów w telefonie osoby, z którą oprawca jest w relacji, zarządzanie jej finansami czy panowanie nad prywatnymi planami.
Obniżanie poczucia własnej wartości
Kiedy jedna osoby w związku często krytykuje drugą, wytyka jej błędy, ośmiesza czy z premedytacją nie pokazuje dumy z jej osiągnięć. Ofiara traci pewność siebie i następuje stopniowa utrata poczucia własnej wartości.
Groźby, budzenie strachu
Używanie pogróżek czy gróźb wobec partnera lub partnerki, aby wywołać strach – to kolejny spośród częstych objawów przemocy psychicznej w związkach. Groźby mogą dotyczyć wielu sfer, np. rozstania, zdrady, wpływu na relacje z rodziną czy przyjaciółmi, użycia przemocy fizycznej, upokorzenia, utrudnienia rozwoju kariery.
Ciągła krytyka
Przemoc psychiczna w relacji może objawiać się również poprzez stałe krytykowanie wyglądu, decyzji, poglądów czy zachowań ofiary. Oczywiście najczęściej nieadekwatne do stanu rzeczywistego. Ciągła krytyka może także przybrać formę umniejszania, zwykle w formie zgryźliwych, poniżających komentarzy w stronę partnera czy partnerki.
Ograniczenia
Symptomem przemocy psychicznej często jest również ograniczanie kontaktów ofiary z bliskimi w celu odizolowania. Później, z każdym kolejnym ograniczeniem – zwiększenia kontroli nad jej działaniami.
Manipulacja rzeczywistością
Tzw. gaslighting to celowe sprawianie, żeby ofiara przemocy zaczęła kwestionować swoją pamięć, kondycję zdrowotną czy własne doświadczenia. Oprawca najczęściej wywołuje takie stany poprzez wprowadzanie jej w błąd lub poprzez kłamstwa i nieustanne zaprzeczanie faktom.
Skrajne zmiany nastrojów
Ten symptom przemocy psychicznej w związku obejmuje niekontrolowane wybuchy złości, przeplatane okresami przesadnej czułości. Utrudnia to przewidywanie zachowań oprawcy przez ofiarę.
Przeczytaj również: Kryzys w związku. Jak wyjść z niego silniejszym?
Skutki przemocy psychicznej dla ofiary
Przemoc psychiczna w związku to często cichy problem, jednak niesie dla ofiary skutki, które wpływają na jej psychikę w sposób destrukcyjny. Często bardziej niszcząco niż przejawy przemocy fizycznej.
Zrozumienie skutków przemocy psychicznej to 1. etap ku szukaniu odpowiedniego wsparcia specjalisty, aby po otrzymaniu i pracy terapeutycznej – wyjść z toksycznej relacji.
Jakie skutki niosą za sobą akty przemocy psychicznej w związkach?
Niska samoocena
Ofiary przemocy psychicznej powoli, konsekwentnie tracą wiarę we własne możliwości. A utrata wiary w siebie to wynik przejawów krytyki, manipulacji i ciągłego upokarzania ze strony oprawców.
Depresja lub epizody depresyjne
Przemoc psychiczna, szczególnie ta długotrwała, może skutkować odczuwaniem głębokiego smutku lub bezradności przez ofiarę. Do stanów depresyjnych może prowadzić także brak energii na skutek aktów przemocy.
Poczucie winy i wstydu
Kiedy partner lub partnerka obwinia drugą stronę za sytuację panującą w związku – wywołuje wstyd i poczucie winy. A to z kolei utrudnia ofierze podjęcie kroków w postaci szukania pomocy na zewnątrz.
Lęk i niepokój
Ciągła presja i brak stabilności w związku wywołują u ofiar poczucie nieustannego napięcia. Może prowadzić to (bezpośrednio lub pośrednio) do rozwoju zaburzeń lękowych.
Zależność emocjonalna
Przemoc psychiczna to pierwszy krok do uzależnienia emocjonalnego od oprawcy, co utrudnia podjęcie decyzji o zakończeniu toksycznej relacji.
Izolacja od społeczeństwa
Ofiary przemocy psychicznej w relacjach często są odcinane przez oprawców od swojej rodziny, przyjaciół czy znajomych. W konsekwencji nie mają gdzie zasięgnąć porady i uzyskać wsparcia, którego potrzebują.
Nieadekwatne postrzeganie rzeczywistości
Ten skutek przemocy psychicznej często występuje jako bezpośrednia konsekwencja manipulacji i gaslightingu. Ofiary miewają wówczas tendencje do kwestionowania własnych osądów czy spostrzeżeń. Tracą pewność co do swojej prawdomówności i przekonań przez to, że są poddane ciągłej manipulacji ze strony partnera lub partnerki.
Problemy zdrowotne
Stres wywołany przez przemoc psychiczną staje się przyczyną problemów związanych ze zdrowiem fizycznym. Bóle głowy lub żołądka, słaba odporność czy kłopoty z zasypianiem to tylko niektóre z możliwych problemów zdrowotnych zapoczątkowanych przemocą psychiczną.
Zaburzenia tożsamości
Bezpodstawna krytyka i bezgraniczna kontrola stają się podstawą do utraty poczucia własnej wartości przez ofiarę przemocy. W następnej kolejności osoba poszkodowana zaczyna gubić się w określaniu własnych potrzeb, celów i planów.
Trudności w przyszłych związkach
Ważne!
Doświadczenia przemocy psychicznej mogą odbierać zaufanie do ludzi, co niestety wpływa bardzo negatywnie na zdolności do tworzenia zdrowych relacji w przyszłości.
Jak radzić sobie z przemocą psychiczną w związku?
Przemoc psychiczna w związku to taka forma krzywdzenia drugiej osoby, która nie pozostawia wprawdzie widocznych śladów na ciele, ale dotkliwie i długotrwale rani psychikę ofiary. Jej konsekwencje wpływają na liczne obszary jej życia – prywatnego, emocjonalnego, duchowego, społecznego, zawodowego czy edukacyjnego.
Stan postrzegania siebie przez pryzmat słów i czynów oprawcy prowadzi do przewlekłego stresu, stanów lękowych, a nawet depresji u ofiary, co w konsekwencji odbija się niekiedy także na zdrowiu fizycznym, powodując problemy ze snem, bóle somatyczne czy obniżoną odporność.
Gdzie szukać pomocy?
Wiele ofiar przemocy psychicznej ma trudności z nawiązywaniem nowych znajomości lub budowaniem zdrowych związków w przyszłości. Dodatkowo, destrukcyjny wpływ przemocy psychicznej utrudnia im, niekiedy przez wiele lat, normalne funkcjonowanie w życiu prywatnym, społecznym czy zawodowym, ograniczając znacząco możliwości rozwoju.
Aby przerwać ten cykl, konieczne jest wsparcie psychologiczne. Poznaj nasz zespół specjalistów – psychologów i psychoterapeutów, dzięki którym możesz przezwyciężyć trud trwania w związku, który Ci nie służy. Tak, aby odzyskać kontakt ze sobą, dowiedzieć się, jak wyjść z toksycznego związku i podjąć skuteczną walkę o dobre samopoczucie psychiczne i o nowe życie pełne nadziei.